Vũ Hiến
Con số các trường hợp nhiễm Covid với biến thể mới đang gia tăng trở lại, trong khi chỉ còn ít tuần nữa trường học mở cửa lại và học sinh sẽ trở lại trường cho niên khoá mới, khiến nhiều người lo ngại tình trạng đại dịch tại Hoa Kỳ trong thời gian sắp tới có trở nên tồi tệ như một năm trước hay không. Nhiều quận hạt tại tiểu bang California, trong đó có Los Angeles, đã bắt đầu áp dụng trở lại biện pháp bắt buộc người dân đeo khẩu trang tại các nơi công cộng.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống Dịch bệnh (CDC) hồi tuần trước đã khuyến cáo các học sinh, giáo viên và nhân viên nào chưa chích ngừa đầy đủ nên tiếp tục đeo khẩu trang khi ở bên trong nhà. Cơ quan CDC cũng thúc giục các trường học nên mở cửa cho các em học sinh trở lại lớp học trực tiếp trong khi duy trì việc giữ khoảng cách 3 feet (1 mét) và khuyến khích những ai chưa chích ngừa thì nên đi chích càng sớm càng tốt.
Theo kết quả phân tích của tờ Wall Street Journal trong tuần qua, dựa trên các số liệu của trường Ðại học Johns Hopkins, trung bình mỗi ngày có hơn 23,000 trường hợp nhiễm bệnh mới tại Hoa Kỳ, tăng gấp đôi so với con số trung bình vào khoảng 11,300 trường hợp ba tuần trước đó. Con vi khuẩn biến thể Delta (xuất phát từ Ấn Ðộ), theo một vài ước tính, được cho là có thể gây truyền nhiễm nhanh hơn khoảng 50% so với biến thể Alpha (xuất phát từ Anh Quốc), và được cho là thủ phạm chính gây ra những trường hợp nhiễm bệnh mới tại Hoa Kỳ.
Kể từ khi đại dịch bắt đầu, cứ cách vài tháng chúng ta lại đọc được những cột tin tức có nội dung gây báo động, và nay tiếng còi báo động đó đang hướng tới con vi khuẩn biến thể Delta. Trong khi con vi khuẩn gây ra Covid-19 vẫn đang tiếp tục biến hoá, những mối lo ngại một lần nữa lại được đặt ra về việc liệu biến thể lần này có thể biết né tránh được thuốc chủng, nó có khiến người nhiễm bị bệnh nặng hơn và có khả năng lây truyền mạnh hơn hay không. Theo lời giải thích của một số chuyên gia về dịch bệnh, chúng ta có thể yên tâm phần nào về biến thể Delta.
Một trong những câu hỏi quan trọng và được quan tâm nhất là liệu thuốc chủng ngừa hiện nay có còn hiệu quả hay không. Ðể trả lời câu hỏi này, các nhà nghiên cứu nhìn vào con số những người đã được tiêm chủng nhưng mắc các triệu chứng Covid-19 nghiêm trọng hoặc phải nhập viện. Một cuộc nghiên cứu mới của Vương quốc Anh cho thấy thuốc chủng vẫn còn cực kỳ hiệu quả trong việc ngăn ngừa bị mắc bệnh nghiêm trọng với biến thể Delta đang lưu hành. Thuốc chủng Pfizer có hiệu quả 96% sau hai liều trong việc ngăn ngừa bị nhập viện, nghĩa là trung bình một người chưa chích ngừa trong cuộc nghiên cứu có khả năng phải vào nhập viện do Covid cao hơn gấp 25 lần so với một người đã chích. Thuốc chủng Johnson & Johnson, tám tháng sau khi chích, vẫn tiếp tục tạo ra các kháng thể trung hòa và phản ứng tế bào khá mạnh để chống lại biến thể Delta.
Các nghiên cứu của Canada và Vương quốc Anh cho thấy hiệu quả của thuốc chủng ngừa chống lại nhiễm bệnh có triệu chứng với biến thể Delta là từ 79% đến 87%. Hôm 8 tháng 7, cơ quan CDC một lần nữa khẳng định niềm tin của họ vào các loại thuốc chủng hiện đang được sử dụng tại Hoa Kỳ và các quốc gia phương Tây và tuyên bố không cần phải chích tăng cường thêm vào lúc này.
Ðây là những tin tức hết sức tốt trong khi các số liệu cho thấy 99% số người nhập viện do Covid-19 là những người chưa chích ngừa. Thuốc chủng là cách phòng chống dịch bệnh có hiệu quả nhất, kể cả đối với những biến thể mới. Tình trạng những người chưa chích ngừa vẫn đang phải nhập viện nhấn mạnh đến nhu cầu cấp bách hiện nay là cần tiếp tục tiêm chủng càng nhiều người càng tốt. Việc làm này cũng là để bảo vệ cho các trẻ em dưới 12 tuổi, là nhóm người vẫn chưa có điều kiện để được chích ngừa. Các trường hợp nhiễm bệnh ở trẻ em sụt giảm ở những nơi có tỷ lệ tiêm chủng cao ở người lớn và thanh thiếu niên.
Hệ miễn dịch của con người thực ra thông minh và linh động hơn chúng ta tưởng. Thuốc chủng tạo ra các tế bào B cho phép loại tế bào này tạo ra các kháng thể thích nghi để chống lại các biến thể mới nếu trong trường hợp gặp phải. Dữ liệu của Viện nghiên cứu Miễn dịch học La Jolla và Ðại học California San Francisco cho thấy phản ứng của tế bào T do thuốc chủng kích thích rất mạnh để chống lại các biến thể được biết tới hiện nay. Nếu những ai chọn chích loại thuốc chủng hai liều như Pfizer và Moderna, thì việc nhận cả hai liều vẫn là quan trọng, vì liều tăng cường thứ nhì có thể cần thiết để nhận diện những loại biến thể mới.
Câu hỏi thứ hai là liệu một loại biến thể nào đó có thể làm cho người bị nhiễm bệnh nặng hơn không. Ðể trả lời cho câu hỏi này, các nhà nghiên cứu nhìn vào dữ liệu có sẵn của CDC và so sánh số lần nhập viện cho mỗi trường hợp, đặc biệt là ở những khu vực nơi mà một biến thể mới đang hoạt động hơn mức bình thường. Các nhà nghiên cứu phân tích những dữ liệu của CDC và thấy rằng dữ liệu nhập viện không hỗ trợ các bản tin nói rằng biến thể Delta nguy hiểm hơn các chủng vi khuẩn trước đó.
Tại Hoa Kỳ nói chung, con số trường hợp nhập viện mỗi ngày đã sụt giảm đều đặn kể từ khi đạt đỉnh điểm vào đầu tháng Giêng là 133,214 xuống tới con số trung bình vào khoảng trên dưới 12,000 vào cuối tháng 6 và đầu tháng 7. Tuy nhiên, trong mấy tuần qua, số người nhập viện đã đụng đáy và đang tăng dần ở những nơi có tỷ lệ chích ngừa thấp và mức độ miễn nhiễm cộng đồng thấp. Tỷ lệ trẻ em nhập viện luôn ở mức thấp kể từ khi trường hợp nhiễm Covid-19 đầu tiên được phát hiện tại Hoa Kỳ vào tháng 2 năm 2020 và cho đến nay vẫn không tăng kể từ khi biến thể Delta xuất hiện.
Các số liệu nhập viện tại Hoa Kỳ cũng cho thấy những nơi có tình trạng biến thể Delta lưu hành mạnh hơn và tỷ lệ nhiễm Delta cao hơn không những không đi đôi với nhau mà những con số này còn cho thấy có sự tương quan nghịch – nghĩa là, ở những nơi tỷ lệ lưu hành của biến thể Delta mạnh hơn thì lại có tỷ lệ người nhập viện vì Covid-19 thấp hơn. Với những gì mà các nhà nghiên cứu cho đến nay biết và không biết về Delta, sự lưu hành của biến thể này rõ ràng không phải là lý do chính đưa tới số người nhập viện tăng. Khi các nhà nghiên cứu nhìn vào số liệu nhập viện hiện tại trên khắp Hoa Kỳ, một cách để dự đoán đơn giản và chính xác nhất là ở những khu vực nào có tỷ lệ tiêm chủng cao thì tỷ lệ nhập viện ở nơi đó cũng thấp hơn.Xem thêm: Đường 66
Câu hỏi khó trả lời nhất đối với các nhà nghiên cứu là khả năng lây lan của biến thể Delta, là vì rất khó để thực hiện các cuộc thử nghiệm có đối chứng để so sánh số lượng người bị nhiễm do một biến thể cụ thể nào đó. Biến thể mới này hoặc có thể dễ lây nhiễm hơn hoặc chỉ có thể tự sinh sản mạnh hơn, nhanh hơn trong cơ thể của người bị nhiễm bệnh. Tuy nhiên, ảnh hưởng của nó thì vẫn thế: Delta đang trên đường trở thành chủng vi khuẩn Covid chủ yếu tại Hoa Kỳ trong những ngày sắp tới.
Cho đến nay, trong khi chúng ta vẫn đang tiếp tục phải đối phó với những con vi khuẩn biến thể mới, từ Alpha tới Beta (tại Phi châu) tới Delta, thì những dự đoán về cái ngày u ám nhất hoặc khả năng kháng cự thuốc chủng của những biến thể mới vẫn chưa xảy ra. Nếu như có điều gì thay đổi với một loại biến thể mới trong tương lai thì chúng ta sẽ biết ngay, là vì các số liệu về tình trạng nhập viện luôn có sẵn. Bất cứ ai cũng có thể vào trang mạng của CDC hoặc của bộ y tế chính quyền tiểu bang để tìm hiểu liệu xem số người nhập viện có tăng hay không và vì lý do gì.
Nói tóm lại, cách hữu hiệu nhất để ngăn ngừa khả năng nhiễm bệnh cũng như sự lây lan của các biến thể mới, cho dù là Delta hay một chủng vi khuẩn nào đó, thì vẫn là chích ngừa. Làm được việc này sẽ giúp làm giảm sự lo lắng của chúng ta về dịch bệnh Covid hơn một nửa, và không chỉ để bảo vệ sức khoẻ cho chính chúng ta mà còn cho mọi người chung quanh, trong đó có cả những người thân yêu nhất.